Büdcəsi olmayan uğurlu bir şirkətin adını çəkə bilərsinizmi? Bu barədə düşünməyə çox vaxt sərf etməyin, çünki heç nə tapa bilməyəcəksiniz. Dünyadakı uğur qazanmış bütün bizneslərin bir ortaq cəhəti var - onlar öz pullarını müəyyən bir büdcəyə ayırırlar. Və bunu həmin fəndin işlədiyi üçün edirlər. Ancaq pul qazanmaq və büdcə yaratmaq bir-birinin ardı ilə gedən yollar olsa da, 2013-cü ildə həyata keçirilmiş “Gallup” sorğusu göstərdi ki, ABŞ-da hər üç amerikalıdan yalnız biri təfərrüatlı yazılı və ya kompüterləşdirilmiş ev təsərrüfatları büdcəsini hazırlayır. Əslində bankrate.com sorğusu 2015-ci ilin büdcəsindən çox daha yüksək rəqəm tapdıqlarını söylədi. İşin çətin tərəfi o oldu ki, bir sıra sorğu iştirakçıları pul barədə bütün məlumatları “başında saxlamaq” barədə suala “bəli” cavabını verdilər.
Əgər siz də özünüzü büdcələşdirməkdən kənar bir insan sayırsınızsa, və ya büdcəni yalnız arada-sırada planlayırsınızsa, bu məqalə sizə şəxsi büdcənizin bütün tərkib hissələrini bir araya gətirməklə və ona sadiq qalmaqla pulunuzu necə xərclədiyiniz barədə daha yaxşı təsəvvür əldə etməyin yollarını göstərəcəyik.
İlk öncə, bu işə ödənişlərinizi nəzərə almaqla başlayın. Bir çox insanlar bir həftə ərzində nə qədər pul qazanacaqlarını dəqiq bilmədiklərinə görə büdcə yarada bilmədiklərindən şikayətlənirlər. Doğrudur, saatlıq əmək haqqı alan və ya komissiya ilə işləyən işçilər hər maaşda eyni dollar rəqəmini ala bilməsələr də, qazandığınız məbləğin xərclədiyiniz məbləğdən daha az büdcə tərtibatı ilə əlaqəsi var. Hər ay kifayət qədər qazanıb-qazanmadığınıza diqqət yetirmək əvəzinə, aylıq xərclərinizə diqqət yetirin. Özünüzə sadə bir sual verin: pulunuz hara gedir? Nə qədər qazanmağınızdan və ya nə vaxt qazanmağınızdan asılı olmayaraq, hər kəsin aşağıdakılar kimi sabit xərcləri var:
- Təkrarlanan xərcləriniz aylıq gəlirinizin məbləğinə uyğun gəlmirsə, növbəti addımınız gələn ay etdiyiniz hər alış-verişə qənaət etmək və ona xərclədiklərinizdən gəlir kimi istifadə etmək olmalıdır.
İpoteka ödənişləri və ya icarə haqqı, nəqliyyat (avtomobilin ödənişi, benzin, qatar və ya avtobus bileti və s.) kommunal xidmətlər, qida, sığorta, səhiyyə və s. kimi sabit xərcləri ödədikdən sonra, aşağıdakılar kimi dəyişənləri planlaşdırmağın vaxtı gəldi: ad günləri/bayramlar, idman zalına üzvlük, ev heyvanınıza qulluq, saç kəsimi, geyim, tətil, əyləncə və s. Bu xərclər 2 səbəbə görə dəyişən kimi qeyd olunur. Birinci səbəb odur ki, bu xərclər aydan aya dəyişə bilir. İkincisi, bu xərcləri ödəmək üçün pulunuz yoxdursa, çox çətinlik çəkmədən xərcləri azaltmaq və ya aradan qaldırmaq olar. Məsələn, pulunuz tükənirsə, əyləncə büdcəniz bir zərbə alır və siz bir müddət cümə günləri axşam evdə qalırsınız və ya arzusunda olduğunuz o yeni ayaqqabıları almırsınız.
Pulunuza nəzarət etməyin bir hissəsi, xərcləmə vərdişlərinizdə müəyyən bir intizam tətbiq etməyi öyrənməkdir. Gəlirinizə bir diqqət yetirin. İndi büdcə tərtibinin nəzəri aspektlərini götürməyin və onları həyatınıza tətbiq etməyin vaxtıdır. Aylıq gəlirinizə nəzər salın. Ən pis ayınız üçün nə qədər qazanırsınız? Bu rəqəmi xərclədiyiniz məbləğlə müqayisə edin. İdeal olaraq, gəlir istehsaldan daha böyükdür. Əgər belədirsə, şəxsi qənaət planının vaxtıdır. Başqa sözlə, qazandığınız hər şeyi xərcləməyin - bir hissəsini özünüz üçün saxlayın. Qazandığınızdan daha çox xərcləyirsinizsə, xərcləmə vərdişlərinizi nəzərdən keçirməyin vaxtı gəldi. Xərclər gəlirdən çox olduqda, iki seçiminiz var: gəlirinizi artırmaq və ya xərcləri azaltmaq. Gəlirinizi artırmaq strategiyalarına daha yüksək maaşlı yeni bir iş tapmaq və ya ikinci bir iş tapmaq daxildir. Xərclərinizi azaltmaq strategiyalarına isə planlaşdırılmış, lakin lazımsız xərclərin kəsilməsi daxildir. Nəzərə alın ki, hər səhər 3,00 dollarlıq kapuçino almağı kəsmək sizə ayda 90 dollara qənaət edə bilər. Konsepsiya olduqca sadədir - əgər xərcləmə planınızda yoxdursa, onu almayın.
Xərcləmə planınızı yaradın. Demək olar ki, hər kəs nə vaxtsa daha çox pul istəyir. Başqa sözlə desək, siz hər ay müəyyən məbləğdə pul gətirirsiniz və bu pul getdikdə yox olur. Bu reallığı qəbul etmək daha xoşbəxt, zəngin bir həyat sürməyin açarıdır. Nəzərə alın ki, kreditorlarınız pulsuz işləmir, ona görə də sizdə olmayan pulları xərcləmək də inanılmaz dərəcədə bahadır. Xoşbəxtlikdən, maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırmaq o qədər də çətin deyil. Büdcələmə prosesini daha sürətli və asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuş elektron cədvəllər və proqramlar olsa da, həqiqətən sizə lazım olan tək bir kağız parçası, karandaş və imkanlarınız daxilində yaşamaq arzusudur. Bir qayda olaraq, fövqəladə hallar üçün ən azı üç aylıq xərclərinizi ödəmək üçün kifayət qədər pul ayırmağı planlaşdırmalısınız. Bu pul yatırıldıqdan sonra işinizi itirdiyiniz və ya gözlənilməz xərclərlə üzləşdiyiniz təqdirdə kredit kartlarınıza etibar etməli olmayacaqsınız.